زمان تخمینی مطالعه: 6 دقیقه
کم آبی بدن یا یا دهیدراسیون بیشتر در فصول گرم بـه وجود می‌آید؛اما افراد مستعد در فصول سرد سال هم می توانند دچار کم آبی بدن شوند. دهیدراسیون باعث کم شدن مایعات خون و همچنین فقر اکسیژن در سلول هاي بدن می شود. اگر جزو افرادی هستید که زیاد عرق می کنید یا دفع ادرار بیش از حد دارید ممکن اسـت بزودی بـه کم آبی بدن دچار شوید.
همچنین ممکن است به دلیل بیماری و مصرف داروهای خاصی، دچار کم آبی بدن یا دهیدراسیون شوید. تمام این عوامل درکنار عدم جبران آب از دست رفته، کم آبی بدن در نوزادان، کودکان و بزرگسالان را تشدید میکند کـه عوارض خطرناکی را به دنبال دارد. خصوصا کم آبی در بارداری کـه هم برای مادر و هم برای جنین بسیار خطرناک اسـت.
علائم کم آبی بدن
برخی اوقات ممکن اسـت احساس خوبی نداشته باشید یا متوجه تغییراتی در پوست خود شوید. مثل خشکی یا کاهش انعطاف پذیری.
مهم ترین علائم کم آبی بدن شامل موارد زیر اسـت :
- سرگیجه
- سردرد
- خشکی دهان
- خشکی مجرای بینی
- ضعف
- حالت تهوع و حتی استفراغ
- پوستی کـه بعد از کشیدن بـه حالت قبل باز نگردد
- تیره شدن رنگ یا شدید شدن بوی ادرار و سوزش ادرار
علائم کم آبی بدن در کودکان
- خشکی دهان و زبان
- اشک نریختن بـه هنگام گریه
- عدم نیاز بـه تعویض پوشک بعد از 3 ساعت
- گودی زیر چشم ها
- تب بالا
- کج خلقی و بی‌حوصلگی
- پوستی کـه بعد از کشیدن بـه حالت قبل باز نگردد
علائم کم آبی بدن در میانسالان
نشانه های کم آبی بدن در میانسالان ممکن اسـت با افراد بالغ و کودکان متفاوت باشد. داروهایی کـه میانسالان و کهنسالان استفاده می کنند بیشتر باعث کم آبی بدن آن‌ها می شود. یکی از علائم بسیار مشخص و رایج در میانسالان، کاهش حالت کشسانی پوست اسـت کـه هنگام نیشگون گرفتن یا کشیدن پوست، پوست خیلی دیر بـه حالت اولیه برمی‌گردد.
چه دلایلی باعث کم آبی می‌شود؟
کمبود مصرف مایعات :
گاهی اوقات از دست دادن آب بدن به دلایل ساده رخ می‌دهد. مثلا مواقعی که به علت بیماری، روزه داری یا مشغله‌ی زیاد به اندازه کافی مایعات مصرف نمی‌کنید یا آب آشامیدنی سالم در دسترس ندارید.
اسهال ، استفراغ :
اسهال حاد و شدید می‌تواند موجب از دست دادن بیش از حد آب و الکترولیت ها در مدت زمان کوتاهی شود. اگر همراه با اسهال، استفراغ داشته باشید، طبیعتا مایعات و مواد معدنی بیشتری را از دست می‌دهید.
تب :
به طور کلی هر چه میزان تب بیشتر باشد،بدن شما آب بیشتری را از دست می‌دهد. اگر هم زمان با تب دچار اسهال و استفراغ شوید، میزان کمبود آب بیشتر خواهد شد.
تعریق بیش از حد :
افزایش فعالت و تشدید تعریق باعث کم آبی بدن میگردد. همچنین آب و هوای گرم و مرطوب باعث افزایش میزان تعریق و افزایش از دست رفتن آب بدن می‌شود.
افزایش ادرار :
افزایش ادرار ناشی از دیابت تشخیص داده نشده یا کنترل نشده باشد. بعضی از داروها، مانند داروهای مدر و برخی داروهای ضد فشار خون، به طور کلی باعث افزایش ادرار و در نتیجه کم آبی بدن می‌شوند.
بیماری های مزمن :
بیماری های مزمن مثل دیابت ، شما را در معرض خطر کم آبی قرار می‌دهد.همچنین بیماران کلیوی ،به دلیل اینکه داروهای افزایش دهنده ی ادرار استفاده می کنند، در معرض ابتلا به کم آبی قرار می گیرند. حتی سرماخوردگی یا گلودرد به علت کاهش تمایل به نوشیدن شما را در معرض کم آبی قرار می دهد.
افرادی که در محیط باز کار یا ورزش می‌کنند :
هنگامی که آب و هوا گرم و مرطوب است خطر ابتلا به کم آبی و گرمازدگی افزایش می‌یابد. زیرا وقتی هوا مرطوب است، بدن عرق نمی‌کند، در نتیجه نمی تواند دمای بدن را تعدیل کند و کاهش دهد. بنابراین زمانی که شما در معرض نور خورشید یا هوای مرطوب قرار دارید، ممکن است افزایش دمای بدن و همچنین نیاز بیشتر به مایعات را تجربه کنید.
برای پیشگیری از کم آبی چه باید کرد؟
برای جلوگیری از کم آبی، مایعات زیادی بنوشید و غذاهای حاوی آب بیشتر مانند میوه‌ها و سبزیجات مصرف کنید. تشنگی راهنمای مناسبی برای اکثر افراد سالم است اما با این وجود در مورد همه‌ی افراد شاخص مناسبی نیست. در بعضی شرایط ممکن است افراد نیاز بیشتر به مصرف مایعات داشته باشند:
- اگر کودک شما استفراغ یا اسهال داشته باشد، در ابتدای بروز علائم می توانید با مصرف آب اضافی یا یک محلول قندی-نمکی (ORS) آب از دست رفته را جبران کنید.
نکته : توجه داشته باشید که نباید منتظر بمانید تا بی آبی رخ دهد، قبل از وقوع کم آبی به میزان کافی مایعات مصرف کنید.
- به طور کلی، بهتر است یک روز قبل از تمرینات شدید، آبرسانی به بدن را آغاز کنید. ادرار شفاف و رقیق نشان می‌دهد که شما به خوبی آب می‌خورید. در طول فعالیت، مایعات را در فواصل منظم مصرف کنید و بعد از پایان فعالیت هم آب آشامیدنی یا مایعات دیگری بنوشید.
- در هوای گرم یا مرطوب باید آب اضافی مصرف کنید. این کار باعث کاهش درجه حرارت بدن میگرد. ممکن است در آب و هوای سرد هم نیاز به آب اضافی داشته باشید چون در هوای خشک میزان رطوبت هوا کم است، مخصوصا در ارتفاعات بالاتر باید بدن را همیشه مرطوب نگه داشت.
- سالمندان با ابتلا به بیماری های جزئی مانند آنفولانزا، برونشیت یا عفونت مثانه، بیشتر دچار کم آبی می شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
- اسهال برای 24 ساعت یا بیشتر
- بی‌قراری یا احساس خواب آلودگی بیش از حد یا کم شدن فعالیت نسبت به حد طبیعی
- عدم حفظ میزان آب بدن
- مدفوع سیاه یا خونی
عوارض کم آبی بدن
- شوک
- سردرد
- گرمازدگی
- بیهوشی
- تشنج ناشی از از کاهش الکترولیت
پیشگیری از کم آبی بدن
- اگر بیمار هستید، مصرف مایعات خود را افزایش دهید، به خصوص اگر استفراغ یا اسهال دارید.
- اگر نمی‌توانید مایعات را به راحتی بنوشید، به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
- اگر فعالیت های ورزشی سنگین انجام می دهید، قبل از انجام آن آب بنوشید. سعی کنید در طول تمرین، مایعات بنوشید.همچنین پس از ورزش نیز حتما آب یا الکترولیت بنوشید.
- در فصل‌های گرم سال، لباس خنک بپوشید و اگر می توانید از بیرون رفتن در اوج گرما اجتناب کنید.
