زمان تخمینی مطالعه: 7 دقیقه
تأثیرات مثبت و منفی فناوری بر سلامتی
این روزها استفاده از فناوری و تکنولوژی،اجتناب‌ناپذیر است.ما برای انجام بیشتر کارها به اینترنت و وسایل هوشمند نیاز داریم و ایجاد شرایطی مثل شیوع کرونا باعث شده که بیشتر به فناوری وابسته شویم. در این دوران روابط اجتماعی ما، کار کردن ما و حتی تحصیل کردنمان به اینترنت وابسته شده است.
در جهان امروز،فناوری و تکنولوژی های مختلف زندگی ما را احاطه کرده‌اند؛مثل لپ‌تاپ‌ها،تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند و همچنین تکنولوژی های دیگری که شناخت زیادی درباره‌ی آن‌ها نداریم اما باعث پیشرفت‌های پزشکی،علمی و آموزشی شده‌اند. فناوری پدیده‌ای ماندگار در زندگی انسان‌هاست که مدام در حال گسترش می باشد.هر تکنولوژی جدیدی که وارد زندگی ما می‌شود، می‌تواند به بهبود پیشرفت ما کمک کند اما در برخی مواقع باعث به خطر افتادن سلامت جسمی و روانی ما می شود.
تاثیرات مثبت
- افزایش خلاقیت
- افزایش هوش و ذکاوت
- افزایش آگاهی
- هوش سمعی بصری
- تکنولوژی در زندگی
- رغبت‌سازی
- حس آرامش
- امنیت
- ساده‌گرایی
- واکنش‌پذیری بیشتر
تأثیرات منفی
- انزوا و دوری از اجتماع
- افسردگی و اضطراب
- آسیب‌های چشم
کارشناسان می‌گویند استفاده‌ی طولانی‌مدت از نمایشگرهای دیجیتالی مانند کامپیوتر،لپ‌تاپ و گوشی همراه می‌تواند به چشم آسیب برساند. اینگونه آسیب‌ها با علامت‌های زیر همراه هستند؛
- تاری دید
- خشکی چشم
- سردرد
- درد در ناحیه‌ی گردن و شانه
مهم‌ترین عواملی هستند که باعث ایجاد این آسیب‌ها می‌شوند نور شدید صفحه‌ی نمایش، نور نامناسب محیط و فاصله‌‌ی نامناسب فرد تا صفحه‌ی نمایش است. کارشناسان توصیه می‌کنند برای پیشگیری از ایجاد آسیب‌های چشم نکته‌ی زیر را رعایت کنید؛
بعد از هر ۲۰ دقیقه تماشای صفحه‌ی نمایش، ۲۰ ثانیه به چشمانتان استراحت دهید و در مدت استراحت به جایی که ۶ متر با شما فاصله دارد نگاه کنید.
- مشکلات اسکلتی یا عضلانی
اگر از دردهای اسکلتی یا عضلانی رنج میبرید،می‌توانید برای کاهش آن از اقدامات زیر کمک بگیرید؛
- از قاعده‌ی استراحت مکرر استفاده کنید یعنی چند نوبت و در فواصل زمانی مشخص استراحت کنید.
- در زمان استراحت تمرینات کششی انجام دهید.
- یک فضای کار ارگونومیک ایجاد کنید.
- هنگام استفاده از دستگاه‌ها، وضعیت مناسب بدن را حفظ کنید.
اگر با این اقدامات درد کاهش پیدا نکرد، باید به پزشک مراجعه کنید.
- مشکلات خواب
- مشکلات روانی
استفاده بیش از اندازه از تکنولوژی باعث بروز چه خطراتی می شود؟
بیشتر فناوری و تکنولوژی های دیجیتال روزمره بی‌تحرک هستند. از جمله تاثیر تکنولوژی بر زندگی و سبک زندگی بی‌تحرکی‌ست، که مشخص است اثرات منفی بر سلامتی دارد. مانند:
- چاقی
- بیماری قلب و عروقی
- دیابت نوع 2
- مرگ زودرس
تحقیقات انجام شده در سال 2017 نشان می‌دهد که فناوری‌های فعال، مانند اعلان‌های اپلیکیشن، ایمیل‌ها و فناوری و تکنولوژی هایی که ورزش را ترویج می‌دهند، ممکن است بی‌تحرکی کوتاه‌مدت را کاهش دهند. چنین چیزی می تواند به افراد کمک کند تا الگوهای سالمی داشته باشند و از نظر بدنی فعال‌تر شوند.
تأثیرات منفی فناوری روی کودکان
مانند بزرگسالان،کودکانی هم که وقت زیادی را با دستگاه‌های دیجیتال می‌گذرانند ممکن است با آسیب‌های چشم مواجه شوند و علائم این آسیب‌ها را تجربه کنند. کارشناسان به والدین و مربیان توصیه می‌کنند که مراقب علائم آسیب‌های چشم در کودکان باشند و در صورت مشاهده‌ی این علائم، کودکان را به استراحت‌های مکرر تشویق کنند. کودکان باید بیشتر به چشم خودشان استراحت دهند. تاثیرات منفی که احتمال دارد فناوری و تکنولوژی بر روی کودکان بگذارد به شرح ذیل است :
- عملکرد تحصیلی پایین
- ابتلا به بیش‌فعالی (ADHD)
- خلاقیت کم
- تاخیر در رشد زبان و گویش یا حتی بروز لکنت
- تاخیر در رشد اجتماعی و عاطفی
- عدم تحرک بدنی و چاقی در سنین پایین
- کاهش کیفیت خواب
- ناسازگاری اجتماعی و اضطراب
- رفتارهای پرخاشگرانه
- اعتیاد به فناوری ها
زمان‌های توصیه‌شده توسط پزشکان برای تماشای صفحه‌های نمایش با توجه به سن کودکان
- تا قبل از رسیدن به ۱۸ ماهگی: به غیر از برقراری تماس تصویری کوتاه مدت،تماشای صفحه‌های نمایش مجاز نیست.
- از ۱۸ ماهگی تا ۲ سالگی: تماشای برنامه‌های مناسب در کنار والدین و مربیان اشکالی ندارد.
- ۲ سالگی تا ۵ سالگی: روزانه یک ساعت می‌توانند صفحه‌های نمایش را در قالب برنامه‌های مناسب تماشا کنند.
- از ۶ سالگی به بعد: با هدف استفاده از رسانه‌های مناسب با زمان‌بندی مشخص، برای آن‌ها برنامه‌ریزی کنید. برنامه را به گونه‌ای تنظیم کنید که استفاده از رسانه‌ها با رفتارهای سلامت محور مانند خواب کافی و ورزش تداخل نداشته باشند.
اگر مسؤولیت نگهداری و مراقبت از کودکان بر عهده‌ی شما است، می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید:
- زمان تماشای صفحه‌های نمایش را محدود کنید. فقط در ساعت‌های مشخصی از روز به کودکان اجازه‌ی استفاده بدهید و در زمان وعده‌های غذایی و همچنین قبل از خواب مانع استفاده‌ی آن‌ها بشوید.
- شما باید بدانید که کودکان چه استفاده‌هایی از این وسایل می‌کنند. اپلیکیشن‌ها و بازی‌های آن‌ها را بررسی کنید. کودکان را تشویق کنید به جای وقت گذاشتن برای برنامه‌هایی که فقط سرگرم‌کننده هستند، از برنامه‌های آموزنده استفاده کنند.
- در بازی‌ها و استفاده از اپلیکیشن‌ها با کودکان مشارکت کنید.
- استفاده از مزیت کنترل والدین می‌تواند به شما کمک کند.
- مطمئن شوید کودکان به صورت منظم بازی‌های خارج از خانه و همراه با فعالیت بدنی را انجام دهند.
- کودکان را تشویق کنید دوستی‌های حضوری را به دوستی‌های آنلاین ترجیح دهند.
کاربردهای فناوری و تکنولوژی
- اپلیکیشن‌هایی برای پیگیری شرایط بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن و انتقال اطلاعات حیاتی به پزشکان
- اپلیکیشن هایی برای ثبت و ارزیابی اطلاعات مربوط به رژیم غذایی، برنامه‌ی ورزشی و سلامت روانی
- مشاهده‌ی پرونده‌ی الکترونیک بیمار به صورت آنلاین و اطلاع از سوابق پزشکی و نتایج آزمایش‌ها
- معاینه‌ی مجازی بیمار
- تجویز و دریافت آنلاین نسخه‌های درمانی
- آموزش آنلاین و سهولت در انجام پژوهش‌ها
- تقویت روابط اجتماعی و بهبود احساسات مرتبط
راهکارهایی برای استفاده‌ی بهینه از فناوری
با هر پیشرفت جدید، استفاده‌ی ما از فناوری و تکنولوژی راحت‌تر و بیشتر می‌شود و این روند می‌تواند تا جایی ادامه پیدا کند که باعث گرفتاری ما بشود. اگر به این مرحله برسیم، تأثیر آن را در ذهن و جسم خودمان مشاهده می‌کنیم.از راهکارهای ذیل میتوان برای استفاده ی بهینه از فناوری استفاده کرد :
- حذف اپلیکیشن‌های غیرضروری
- تعیین کردن زمانی محدود و مشخص برای استفاده از وسایل الکترونیک
- مقداری از زمان تماشای تلویزیون را به ورزش اختصاص دهید.
- وسایل الکترونیک را از اتاق خواب دور کنید و حتی برای شارژ کردن، آن‌ها را در اتاق دیگری قرار دهید.
- هنگام خواب، ساعت‌ها و وسایلی که تابش نور دارند را به سمت دیوار بچرخانید.
- هنگام غذا خوردن از وسایل الکترونیک استفاده نکنید.
- روابط اجتماعی حضوری را به روابط اجتماعی آنلاین ترجیح دهید.
اگر نشانه‌های زیر را در خود مشاهده می‌کنید، بیش از حد به فناوری متکی هستید؛
- سایر اعضای خانواده یا دوستانتان به استفاده‌ی شما از فناوری اعتراض می‌کنند.
- فناوری باعث شده تا در روابط حضوری خودتان توجه کافی نداشته باشید و همراه یا همراهانتان را نادیده بگیرید.
- فناوری در کارهایتان تداخل ایجاد کرده است.
- به دلیل استفاده از فناوری با کمبود خواب مواجه شده‌اید یا فعالیت بدنی کافی ندارید.
- استفاده از فناوری باعث ایجاد استرس یا اضطراب شده است.
- نتیجه‌ی استفاده از فناوری، بروز عوارض جانبی جسمانی مانند سردردهای تنشی، آسیب‌های چشمی و دردهای عضلانی شده است.
- وقتی استفاده از فناوری را شروع می‌کنید، نمی‌توانید آن را متوقف کنید.
